Türkistan Millî Özerk Hükûmeti,
Türkistan Millî Muhtar Hükûmeti,
1917'de Rus devriminin meydana geldiği dönemlerde eski Hive, Hokant ve Buhara hanlıklarının topraklarının üzerinde özerkliğini ilan eden ve ileride diğer iki Türki bölgeyle (Alaş Orda ve İtil-Ural)birleşmeyi öngören hükümet.
[kaynak belirtilmeli] Türkistan özerk hükümetinin kullandığı bayrak
[kaynak belirtilmeli] Türkistan özerk hükümetinin yayılma alanı.
Türkistan özerk hükümeti bir cedidçi olan
Mustafa Çokayev tarafından kurulmuştu ve meclis
Hive,
Kokand ve
Buhara halklarının temsilcilerinden oluşuyordu. Cedidciler,
Pan-Türkist ve Pan-İslam görüşler barındırmaktaydı.
Cedid reformcularının geçici hükümeti olarak da tanımlanan oluşum,
Hokant'ı başkent olarak gösterek
Türkistan'ın özerkliğini deklare etti. Rusya,
Taşkentteki birliklerini hemen Hokant üzerine yöneltti ve Hokant'taki yeni hükümetini kırmaya çalıştı. Kısa bir süre sonra,
Buhara ve Hive toprakları üzerinde kurulu olan yarı-özerk devlet ortadan kaldırıldı. Özerklik ve Bağımsızlık yanlısı Türkistan kuvvetleri lav edildi. Özerklik ve Bağımsızlık yanlısı Türkistanlılar, Basmacı isyanlarına başladılar. Ancak
Basmacı isyanı 1924'e değin etkinliğini korudu.
[kaynak belirtilmeli]Türkistan özerk hükümeti; daha ileri de
Kazak Hanlığı (Alaş Orda),
Tatar ve
Başkırtlar (İtil-Kama) ve
Orenburg Türkleri ile birleşme öngörülüyordu. Buna bağlı olarak, yine Çokayev önderliğinde
Kazak-
Kırgızlar tarafından kurulmuş olan
Alaş Orda hareketi ile sıkı bir işbirliği içindeydi. Ayrıca
Osmanlı İmparatorluğu'nda kurulmuş olan
Jön Türkler harekatı ve İtil-Kama bölgesinde
Mir Sultan Galiyev tarafından kurulmuş olan Türk-Tatar Komitesi ile sıkı işbirliği yapmaktaydılar.
1917 sonlarında ve 1918 başlarında biçim değiştirerek
Orta Asya'ya geri gelen
Sovyet Rusya birlikleri bu özerk devlete son vermiştir. Türkistan özerk hükümeti topraklarında 1918 yılında
Türkistan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti kurulmuştur.
Sovyet Rusya'nın bundan sonraki politikası eski hanlıkları birbirinden farklılaştırarak ayrı uluslar yaratmak olmuştur.