Tarihi
[değiştir]Kuruluşu [değiştir]9 Ekim 1918'de Ahıska Hükümet-i Muvakkatası,
3 Kasım'da Aras Türk Hükümeti,
5 Kasım'da Kars İslâm Şurası kurulmuştur.
15 Kasım'da
Birinci Kars Kongresi düzenlenmiş ve sekiz kişilik Muvakkat Heyeti seçilmiştir.
30 Kasım'da
İkinci Kars Kongresi (Kars İslâm Şurası Büyük Kongresi) düzenlenmiş ve Millî Şura Hükümeti kurulmuştur. Aras ve Ahıska'daki hükümetlerini birer şubesi sayarak Millî Şura Hükümetine katılmıştir.
[1]I. Dünya Savaşı sonunda
30 Ekim 1918 tarihinde imzalanan
Mondros Mütarekesi,
Osmanlı Devleti ordusu birliklerinin
Güney Kafkasya'dan çekilmesini öngörmüştür. Osmanlı Devleti bu hükme uyarak
4 Aralık 1918 tarihinde askerlerini 1877 yılından önceki Rusya sınırına aynı uzaklıktaki yere çekecektir. Fakat
Kars'tan askerlerini 2 ay sonra çekme kararı almıştır.
Bu kararın nedeni halkın bölgede bir hükümet kurmasına zaman vermektir. Çünkü askerlerin geri çekilmesi ile
Elviye-i Selase denen
Kars,
Batum ve
Ardahan,
Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti işgaline açık bir hale gelecektir. Bunun üzerine
29 Ekim 1918 tarihinde Ahıska ve Ahılkelek çevresinde
Ahıska Hükümet-i Muvakkatası (Ahıska Geçici Hükümeti),
3 Kasım 1918 tarihinde Emir Bey Ekberzâde başkanlığında, merkezi
Iğdır olmak üzere
Araş Türk Hükümeti ve
5 Kasım 1918'de Kepenkçi Emin Ağa ve Piroğlu Fahreddin Bey başkanlıklarında merkezi Kars olmak üzere
Kars İslâm Şûrası kurulmuştur.
30 Kasım 1918 tarihinde Kars'ta toplanan kongrede bu üç hükümet
Kars Millî İslâm Şûrası Merkez-i Umumisi adı altında birleşmiştir. Başkanlığına
Cihangirzade İbrahim Bey seçilmiştir.
[4] 60 yöresel temsilcinin katıldığı
[5] bu kongre ile Kars, Oltu, Kağızman, Igdır, Sarıkamış, Ardahan ile
Türklerin veya
Müslümanların yaşadığı Ahılkelek, Ahıska ve Batum gibi şehirlerde yaşayan halk örgütlenmiştir.
[6] 17 Ocak 1919 ve
18 Ocak 1919 tarihlerinde Dr. Esat Oktay Bey başkanlığında
[7] Kars'ta toplanan kongereye 131 temsilci katılmış ve kongrede Kars Millî İslâm Şûrası'nın adı
Cenûb-i Garbî Kafkas Hükûmet-i Muvakkata-i Milliyesi (Güneybatı Kafkasya Milli Geçici Hükümeti) olarak değiştirilmiştir. Başkanlığına yine
Cihangirzade İbrahim Bey seçilmiştir. Bu geçici hükümet, 18 maddeden oluşan anayasası ve yeşil ve kırmızı zemin üzerinde bulunan ay-yıldızlı bayrağı kabul edip; 12 üyeli bir bakanlar kurulu ve halkın oyu ile seçilen 131 milletvekilli bir parlamento kurmuştur.
[4] 25 Mart 1919 tarihinde bu meclis
Cenûb-i Garbî Kafkas Hükümet-i Cumhuriyesi adını almıştır.
[4][8] Hükümet Kars'ın dışında Artvin, Ardahan, Batum,
Gümrü, Sarıkamış,
Nahcivan, Ordubad ve Iğdır'ı sınırları içinde saymıştır.
Yıkılışı [değiştir]Bölgede bulunan
İngilizler, yerel hükümetin çalışmalarına bir süre göz yumdular. Ancak
13 Nisan 1919’da Kars’ı işgal ederek hükümetin varlığına son verdiler. Hükümetin 12 üyesini tutuklayarak önce Batum’a, sonra da
Malta’ya sürdüler.
İngilizlerin Ermenilere devrettiği Kars,
1920 sonbaharında
Kâzım Karabekir komutasındaki Türk birliklerinin bölgeyi ele geçirmesine kadar bir buçuk yıl işgal altında kaldı.
Malta Sürgünü [değiştir]Malta'ya sürgüne gönderilen isimler aşağıdaki gibidir.
[9]