Bayburt Tanıtım Köşesi

Bayburt Kuzeyde Trabzon ve Rize,Doğuda Erzurum ,Güneyinde Erzincan ve batısında Gümüşhane illeri ile çevrelenmiştir. Anadolu'da İ.Ö. 1700'lü yıllardan 1200'lü yıllara kadar hüküm süren Hitit kaynaklarında "Azzi-Hayaşa" olarak anılan bölge, Bayburt'unda içinde bulunduğu Doğu Karadeniz bölgesinin iç kısımlarıdır. Azzi ve Hayaşa adları genellikle birlikte geçmektedir. İ.Ö. 9. YY. Da Urartu egemenliğine giren bölge İ.Ö. 720-665 yılları arasında Kafkaslar üzerinden gelen Kimmer ve İskit akınlarına uğramıştır. İ.Ö. 5. YY yazılan Herodot tarihinde ise bölgenin adı "Haldiler" in ülkesidir.

I.Ö II. yy'da doğu Karadeniz de pontus krallığı kurulmuş ve kısa zamanda Roma İmparatorluğunun korkulu rüyası haline gelmiştir. Krallığın sınırları kırım ve Ege ye kadar uzanmıştır. Roma ordularının İ.Ö. 65 yılında başlattığı saldırılar sonucunda Pontus Devleti yıkılmış ancak bir kısım hazinenin saklandığı Bayburt kalesi İ.Ö. 40lı yıllara kadar direnerek düşen en son kale olmuştur Çoruh Vadisi Arap akınları ile daha Halife Hz .Ebubekir ve Hz.Ömer zamanında tanışmıştır. Emevi orduları 705 yılında bu bölgeyi yağmalayıp ele geçirdiler.715'de bu bölgeyi Bizanslılar geri aldılar. 850 yılında Malatya'nın Arap valisi , emrindeki tüm birliklerle Trabzon yöresini istila etti. Bu tarihten itibaren Bayburt çevresi Müslüman Türkler ile Bizans yönetimi arasında sürekli çekişme alanı oldu. Çünkü artık Türkmenler de Azerbaycan üzerinden Anadolu'ya doğru yayılmaya başlamışlardı Romanos II zamanında 960 yılında Anadolu'daki Oğuz sayısı 200 bin çadırı bulmuştu 1048 yılında Haldiya eyaletinin kırsal kesimi bütünüyle Türklerle dolmuştu. 1054 yılında Büyük Selçuk Sultanı Van civarındaki kaleleri bir bir fethederken üç kola ayırdığı kuvvetlerinin bir bölümü de bu bölgeye gönderilmişti.

1071 Malazgirt zaferinden sonra Türkler Anadolu'ya daha yoğun bir biçimde göç etmeye başladılar .Emir Abdul Kasım 1074'te Erzurum'da ve Çoruh havzasında egemenlik kurdu,1080'de Saltukoğulları devletinin temellerini attı.1081'de Ebu Yakup ve İsa Börü adlı kumandanları Kars,Ardahan ve Gürcistan içlerine kadar uzanan yerleri zaptettiler. Kıyı kesimlerini de haraca bağladılar. 1096'da Birinci Haçlı Seferi sırasında Bizans İmparatoru Aleksi ordusunu Danişmendliler üzerine gönderdi. Aynı anda Trabzon'un Bizans yanlısı valisi Teodor Gabras da Gümüşhane ve Bayburt'u zaptetti. Emir Danişmend Trabzon kuvvetlerini Şebinkarahisar'da yendi. Danişmendin oğlu Seyfettin İsmail Bey, Bayburt'u kurtardı.

Doğu Karadeniz ve Doğu Anadolu'ya 1284'te itibaren yurtluk arayan yeni Türkmen göçleri oldu. 14.yy.da , Bayburt yöresinde sözü geçen Akkoyunlu aşiretiydi. Timur'un 1402 Ankara savaşını kazanmasından sonra bölge bir süre için Timur'un oğlu Mirza Halil Sultanın yönetiminde kaldı.

1461 yılında Fatih'in donanması Karadeniz'e açılırken kendiside kara ordusu ile yola çıktı. Fatih Bayburt civarın üs olarak kullandı. Tıpkı yıllarca önce Alaaddin Keykubat'ın yaptığı gibi ordusunu burada ikiye ayırdı. Batıdaki Rumeli ordusunu Sadrazam Mahmut Paşa'nın emrine verdi kendiside doğudan Trabzon'un fethine çıktı. Fatih'in Otlukbeli zaferinden sonra bile Bayburt bir süre daha Akkoyunluların daha sonrada Safevilerin egemenliği altındaydı. Yavuz Çaldıran zaferinden sonra Tebrize giderken Bayburt'un fethi için vezirlerinden Bıyıklı Mehmet Paşayı göndermiş fetih 17 Ekim 1514 'de gerçekleşmiştir.

1553'de Şah Tahmasb'ın Bayburt üzerine karşı saldırısı da Osmanlıların galibiyeti ile sonuçlanmıştır. 19.yy. sonlarında Şemsettin Sami'nin ''Kamus-ül ALAM''ın da 3 hamam,481 dükkan, 40 han,1 tabakhane,1mumhane ve 1 boyahaneden bahsedilmektedir. 1828 de Osmanlılar Yunanistan la savaş halindeyken bunu bahane eden Çarlık Rusya'sı, Erivan Kontu Paskeviç yönetimindeki ordularıyla doğudan Osmanlı topraklarına saldırmışlardır. Seraskar Osman Paşa'nın Hart ta {Aydıntepe}topladığı Türk kuvvetleri ile General Burtsov kumandasındaki Rus kuvvetleri arasında 31 temmuz 1829 günü çok kanlı bir savaş oldu. Türk tarafından 150 kadar şehit verildi.1000 kadar Rus ta öldürüldü Ruslar yenildi. Ekim 1829 da Ruslar antlaşma gereği Bayburt'u terk ettiler ancak işgal sırasında kale içi mahallesi bir daha onarılmayacak ve içinde yaşanılmayacak biçimde tahrip edilmişti.

I.Dünya Savaşının başlarında Osmanlı bayrağı ile Karadeniz de dolaşan Alman Göben (YAVUZ) ve Breslav (MİDİLLİ) zırhlıları Rus limanlarını topa tutunca aradıkları fırsatı buldular.1 Kasım 1914 günü Rus Ordusu Doğu sınırlarımıza saldırdı. Rusların yanında İngilizler de açıktan açığa Ermeni komitelerine destek sağlamış onları kışkırtmışlardı Ermeniler kitlelerle halinde Rus taburlarında görev aldılar. İçeride kalanlarda sürekli Türklere saldırıyorlardı.1915 de Türkleri arkadan vuran Ermenilerin toptan Irak a zorunlu göçleri sağlanmıştır. Ancak savaşın sonunda dönenler daha düşmanca davrandılar. Bayburt Ermeni çetelerinin eline geçti. Bayburt'un en karanlık günleriydi bu günler. Bayburt 16 Temmuz 1916 da işgal edildi. Halk Ruslardanve onların işbirlikçisi Ermenilerden çok zulüm gördü.

Yaşlı - Genç, kadın erkek demeden bir çok insan "Taşmağazalar" 'a kapatılıp yakıldılar. Türk askerlerinin ve Bayburt halkının düşmana karşı 2 Mart 1916 da başlayan ve 5 ay süren Şanlı Kop savunması tarihine "İkinci Plevne Destanı" olarak geçmiştir. Bu savunma sırasında Bayburt halkının bir bölümü de Sivas,Tokat,Çorum ilerine göçmüşlerdi. Bayburt'un üzücü düşman işgalinde 18 ay,dört gün kaldı. Kesin olarak kurtuluşunun tarihi "21 ŞUBAT 1918" dir. İdari yapısını uzun yıllar Sancak Merkezi olarak sürdürmüş olan Bayburt 5 Aralık 1887 tarihinde özel Meclis kararıyla Erzurum a bağlı bir kaza haline dönüştürülmüştür. Bayburt 1927 yılında Gümüşhane ye bağlanmış ve nihayet 15 Haziran 1989 tarihli ve 3578 sayılı yasa ile il statüsüne kavuşmuştur